Geert Lenssens is advocaat aan de balie van Brussel, publicist en auteur van het boek Belogen en bedrogen, oplichten en opgelicht worden is dagelijkse kost.
Er was de voorbije dagen ophef in medialand. Het einde van crowfunding was in zicht nadat de volksfinanciers van Newsmonkey zich bekocht voelden. Er was zelfs een twitterende advocaat met een heuse class action op de tekentafel. De commotie was natuurlijk best te begrijpen want het ging niet alleen om investeerders die zouden misleid zijn, het waren de aandeelhouders van het volk in de digitale nieuwsfabriek van de toekomst die hun stem lieten horen.
Crowdfunding en class action, het zijn voorbeelden van fenomenen die vanuit de VS en andere angelsaksische landen komen binnengewaaid en die het hier best naar hun zin hebben. Het volk mengt zich meer en meer rechtstreeks in de economie en in andere domeinen vanuit een herwaardering van zijn essentie en liefst zonder al te veel regulering. Samen met peer-to-peer consumer lending of P2P behoort crowdfunding mondiaal tot de meest populaire alternatieve financieringstechnieken van dit moment, naast microkredieten en P2P business lending. In hun kielzog duikt vandaag ook de parasiet van het kapitalisme terug op, de effectisering of met andere woorden het ongebreideld liquide en verhandelbaar maken maken van illiquide financiële bestanddelen, wat nota bene mee aan de basis lag van de bankencrisis in 2008.
Crowdfunding zit ook in ons land in de lift. Het heeft verschillende verschijningsvormen gaande van de participatie in aandelen, de lening met schuldbewijzen, de betaling met tegenprestaties of de pure vorm van de liefdadigheid zonder meer. Het wordt voor alles en nog wat gebruikt gaande van de financiering van een bierpijpleiding tot de collectieve vergoeding van een wagen die tijdens een betoging in de fik werd gestoken. De wetgeving werd in zijn hopeloze complexiteit al in 2012 door het FSMA in kaart gebracht en zou het opschrift van Dante’s hellepoort kunnen dragen ‘gij die hier binnengaat, laat alle hoop varen’.
In 2014 kwam er wat meer duidelijkheid en werden crowdfundingprojecten tot 300.000 euro met maximaal 1.000 eur per belegger vrijgesteld van een reeks verplichtingen. Maar er zijn ontsnappingsroutes en een echt wettelijk kader ontbreekt vooralsnog. Ook op Europees vlak is het een labyrint. Internationaal zijn het vooral platformen zoals Kickstarter en Indiegogo die de plak zwaaien, bij ons heeft KBC haar schouders onder BOLERO gezet en is ook het Franse KISS KISS BANK BANK aan een opmars bezig.
De storm rond Newsmonkey lijkt zich juridisch eerder in een glas water te situeren nadat dat de investeerders beseften dat zij in feite meer dan waar voor hun geld kregen. Maar wel werd de vinger op een zere plek gelegd namelijk die van de communicatie. Want die was niet zo helder als het glas zelf. De investeerders dachten dat alles goed liep en dat ze rechtstreeks participeerden in Newsmonkey, maar dat laatste bleek ondoorzichtig te verlopen via het platform zelf dat bovendien nog eens commissies opstreek, waarschijnlijk zowel bij instap als bij uitstap.
Het wordt dan ook tijd dat we onze lessen trekken uit dit verhaal. Dat crowdfunding aan zijn einde zou komen door Newsmonkey is natuurlijk onzin. Men kan net zo evengoed komen zeggen dat onze huizen niet meer zouden overeind staan na een stortbui. Zoals zoveel fenomenen is crowfunding een internationaal gestuurde onstuitbare stroming en wie dat zo snel beëindigd ziet is naïef. Bovendien is het een zegen voor de economie, want net zoals andere alternatieven dicht het de gaten in het systeem en zorgt het voor welvaart waar die anders zou ontbreken. De grens tussen crowdfunding en oplichting is weliswaar dunnetjes en ook al zijn er al criminele gevallen bekend, dat is onvermijdelijk.
Het volk moet er zich echter ook van bewust zijn dat crowdfunding een conflict kan veroorzaken tussen idealisme en kapitalisme en dat dit laatste het roer overneemt. In zijn verre origine was het weliswaar de nobele onbaatzuchtigheid in persoon en die aura heeft het nog. Maar crowdfunding wortelt pas goed in onze vrije markteconomie en we hebben nog maar het begin gezien.
Langs de andere kant is crowdfunding ook kwetsbaar voor regulitis, waar ons land vaak mee in de prijzen valt. Vandaar dat de aarzelende houding van de politiek tot nu toe geen slechte zaak was. Alleen riskeert men nu een aantal katers van formaat op te lopen zoals de zaak die nu het nieuws haalt en dat is jammer. Er moeten dan ook spelregels komen, beperkt maar glashelder. Crowdfunders moeten van in het begin exact weten waar ze aan toe zijn en wat hun rechten zijn. Wie zelf beroep doet op crowdfunding moet een erkenning aanvragen waar een reeks voorwaarden aan gekoppeld zijn. De platformen die crowdfunding aanprijzen mogen verdienen, maar moeten veel meer verantwoordelijkheid dragen en zich degelijk laten verzekeren. Zij moeten het aanspreekpunt vormen voor het publiek dat zij trachten te overtuigen wanneer er later iets misloopt.
Een degelijke set van klare regels kan veel teleurstellingen voorkomen en kan ons land zelfs mee op de map zetten van internationale crowdfunding en zo mee een boost geven aan onze economie.
