Geert Lenssens is advocaat aan de balie van Brussel, publicist en auteur van het boek “Belogen en bedrogen, oplichten en opgelicht worden is dagelijkse kost”, uitgegeven bij Borgerhoff & Lamberigts. Hij pleit in zaken zoals VW-Dieselgate, Lernout & Hauspie, Fortis, Arco en Optima.
Banken die gezond willen blijven hebben, vrees ik, geen andere keuze dan hun sociaal passief onder handen te nemen. Alleen is er geen reden om van de ene dag op de andere het equivalent van een kleine gemeente op straat te zetten.
Wij hebben er veel de revue zien passeren, klanten van banken en verzekeringsmaatschappijen die bedrogen werden in hun verwachting of zonder meer bedrogen werden. De bankencrisis in 2008 die ons deed daveren aan minstens negen op de schaal van Richter en de naschokken die in 2011 ook Dexia deden tuimelen, richtten een slachtpartij aan bij beleggers en aandeelhouders.
De reputatie van de banken ging aan diggelen, de overheid greep in met een strenger toezicht en de slachtoffers likten intussen hun wonden al dan niet met compensaties. Gedupeerden in grote dossiers zoals ARCO en DEXIA wachten nog steeds op de eerste euro schadevergoeding.
Naast de aandeelhouders van de getroffen banken waren er tienduizenden beleggers en bezitters van tak 23 levensverzekeringen die mee de dieperik ingingen, vaak omdat zij niet naar behoren geadviseerd werden. De ene bank of verzekeraar deed het al beter dan de andere, maar hoe vaak zagen we niet dat gehaaide verkopers met dollartekens in de ogen liever hun eigen targets en bonussen veilig stelden dan de belangen van hun klanten.
We zijn nog eens vijf jaar verder en er steekt een nieuwe bankencrisis de kop op van een heel ander kaliber. Ditmaal zijn de banken opnieuw kop van jut, maar zitten de slachtoffers niet bij beleggers of aandeelhouders, maar bij het personeel van die banken.
De cijfers liegen er niet om, het gaat om duizenden banen en dit is nog maar het begin. Merkwaardig is dat ditmaal omgekeerd de aandeelhouders worden geviseerd samen met de banken zelf, want waarnemers rekenden uit hoeveel miljard euro intussen aan de investeerders in het buitenland werd uitgekeerd. De topman van Febelfin verklaarde in Terzake naar aanleiding van deze vaststelling dat wel 80 % van de banken in ons land een beslissingscentrum hebben in het buitenland.
Men kan dus gerust spreken van een nieuwe bankencrisis die als een orkaan door onze economie zal kolken om weer een spoor van vernieling achter zich te laten, ditmaal vooral de duizenden gezinnen die hun bestaanszekerheid verliezen. Opnieuw lijkt de banksector geen goede beurt te maken en de verwijten van vooraanstaande politici zijn legio.
Maar wordt het geen tijd dat we die banken ook wat krediet geven? De sector heeft mede door de nieuwe wetgeving een grondige opkuisbeurt gekregen dat is duidelijk. Of waarmee de oude kwalen zijn verdreven is natuurlijk een andere vraag.
Op het terrein zien wij als advocaat nog steeds wantoestanden, al is het minder systematisch dan voordien. De toezichthouder FSMA gaf onlangs nog een ferme tik aan de verzekeringssector die opvallend veel steken liet vallen in het goudhaantje van die sector, de tak 23 beleggingsverzekeringen waar vaak beleggingsdrama’s gebeuren.
Het jaar voordien kreeg de banksector een onvoldoende in de dossiers van de renteswaps. Nog maar gezwegen van de walmen die opstijgen uit het Optima dossier.
Maar anderzijds moeten we als maatschappij ook weten wat we willen: gezonde banken die bestand zijn tegen financiële aardbevingen of rotte appels die de schimmel doorgeven. En banken die gezond willen blijven hebben, vrees ik, geen andere keuze dan hun sociaal passief onder handen te nemen.
De lage rente is dan geen oorzaak, maar wel een aanleiding om het proces te versnellen en dat valt te betreuren. Wat nu gebeurt is brutaal en veroorzaakt veel menselijke ellende en dat had men kunnen vermijden door op termijn te werken. Er was helemaal geen haast mee gemoeid. Men surft op de golf van ontslagen die een welkome camouflage biedt.
De banksector staat natuurlijk nog voor grotere uitdagingen dan de lage rente. Allerlei nieuwe fenomenen die de banken rechtstreeks beconcurreren duiken op. Iedereen kent intussen wel de crowdfunding , concurrent van de banken maar met een groei in ons land die minder explosief is dan verwacht en waar een echt wettelijk kader ontbreekt.
Maar er zijn andere fenomenen op komst. De meesten hebben bijvoorbeeld nog nooit gehoord van peer to peer lending, een systeem waarbij investeerders zonder tussenkomst van de bank zelf via een platform geld uitlenen. Daar wordt de bank werkelijk uitgeschakeld op haar eigen terrein, maar ook daar is er geen enkel wettelijk kader.
Verder is er natuurlijk de digitalisering van het geld en van alle financiële diensten waarvoor steeds minder personeel nodig is. Een bank die zich niet wapent tegen deze revolutionaire trends wordt een ‘dinosaurus immobilis’ en komt op de lijst van de met uitsterving bedreigde ondernemingen zoals de beerproever eertijds overkwam, al zou die in sommige dossiers nog aan zijn trekken komen.
Sedert 2008 weten we ook dat systemische banken onze hele economie van fundamenten voorzien. We moeten dan ook beseffen dat banken vaak geen andere keuze hebben dan in hun personeelsbestand te gaan snoeien. Alleen is er geen reden om van de ene dag op de andere het equivalent van een kleine gemeente op straat te zetten.
Bovendien zouden banken ook veel inventiever moeten zijn en meer moeten inspelen op de veranderende markt. Ik denk hierbij bijvoorbeeld aan reverse mortgages. Dat zijn vernuftige systemen bedoeld voor senioren die eigenaar zijn van een woning, die nog heel hun leven willen bewonen maar anderzijds maandelijks een rente willen zonder hun woning te moeten verkopen.
Het is het omgekeerde van twintigers die een krediet zoeken voor de aankoop van een woning. In het buitenland is dit waanzinnig populair en je mag er van op aan dat dit bij onze vergrijzende bevolking erg veel succes zou hebben.
Maar wat zien we ? De overheid blijft daar al jaren in gebreke om een wettelijk kader te maken en geen bank die het aandurft die markt te betreden. De overheid kon niet anders dan reguleren na 2008 maar vergat met andere woorden de sector en daardoor de tewerkstelling ook te stimuleren.
Ik denk dan ook dat de overheid hier aan de zet is. Ons land op wetgevend vlak staat mijlen achter op wat er zich ontwikkelt in de financiële wereld en mist opportuniteiten. Intussen zouden bepaalde banken en verzekeraars beter de rem zetten op hun premature sociale slachtpartijen.
