Het allereerste vonnis in de Arco-zaak, van de Brusselse ondernemingsrechtbank, is slecht uitgedraaid voor de 2.172 coöperanten die Arco en zijn topvrouw Francine Swiggers hadden gedagvaard. Wat betekent dit voor de Belgische staat en zijn de coöperanten nu definitief hun geld kwijt?
Door Pascal Dendooven, foto © Dirk Waem/belga
1) Wat betekent het vonnis in de Arco-zaak van de ondernemingsrechtbank in Brussel?
Het vonnis, dat in volle herfstvakantie werd bekendgemaakt, stelt dat de procederende coöperanten tekortschieten in hun individuele bewijslast. Die individuele bewijslast was altijd al het zwakke punt in de procedure. De procederende coöperanten zegden dat ze de aandelen van Arcopar in goed vertrouwen hadden gekocht, omdat ze hun bankier, die zei dat het een veilig product was, geloofden.
Maar is het wel zo gelopen? Er zijn geen objectieve getuigen die destijds toevallig dat gesprek hebben gehoord en kunnen getuigen hoe het verlopen is. Vroegere werknemers, die zelf ook coöperant waren en als getuige optraden, waren volgens de rechtbank niet neutraal. Op die manier werd het voor de coöperanten heel moeilijk om hun claim hard te maken.
2) Wat zegt het vonnis over de grond van de zaak?
Dat weten we niet. De rechtbank heeft van de elementen ten gronde alleen de toets van de individuele bewijslast behouden en op basis daarvan geoordeeld dat het dossier niet-ontvankelijk is. Of er nu sprake is geweest van misleiding, weten we niet. Of het dossier al verjaard was, is evenmin duidelijk. De rechtbank gaat ook niet in op de vraag of de ondernemingsrechtbank bevoegd was. Al wordt daar indirect dus wel een antwoord op gegeven.
3) Wat betekent dit vonnis voor de Belgische staat?
De Belgische staat komt goed weg met het vonnis. De basisvraag was: heeft de Belgische staat de coöperanten in slaap proberen te wiegen via een staatsgarantie die uiteindelijk in maart 2018 onwettelijk bleek? Ook die vraag wordt niet beantwoord. Maar het vonnis is ook politiek belangrijk. In de regering-Michel was een schadeloosstelling van de coöperanten nog geregeld voorwerp van debat. Er waren zelfs plannen om Belfius naar de beurs te brengen en de opbrengst toe te stoppen aan de Arco-coöperanten. Voor de regering-De Croo was Arco geen actiepunt. De stelling was om te wachten op het juridische verloop. Dat heeft nu tot niets geleid en dus zal de politiek zich niet geroepen voelen dit dossier weer tot leven te wekken.
4) Zijn de Arco-coöperanten dan definitief hun geld kwijt?
Dat weten we nog niet. Tot nu toe is er alleen maar slecht nieuws. De coöperanten kunnen wel nog in beroep gaan, ook al zet lectuur van het vonnis daar niet toe aan. En politiek lijkt de zaak ook dood. Er is echter behalve de afgeschoten procedure voor de ondernemingsrechtbank ook nog een procedure van Arcoclaim voor de rechtbank van eerste aanleg in Brussel.
Advocaat Geert Lenssens van Arcoclaim zei gisteren dat Arcoclaim doorgaat met haar procedure. Die zou binnen twee jaar kunnen gepleit worden. Lenssens zegt dat de rechtbank van eerste aanleg te beschouwen is als een consumentenrechtbank. Bovendien roept Arcoclaim niet de contractuele aansprakelijkheid in. En dus vervalt het euvel van de individuele bewijslast. Arcoclaim roept buiten-contractuele aansprakelijkheid in. De basisstelling van Arcoclaim is dat de coöperanten het slachtoffer zijn van systematische propaganda. Deminor had ook buitencontractuele aansprakelijkheid ingeroepen, maar volgens de ondernemingsrechtbank gebeurde dat te laat.
5) Waarom is Arco zo’n lijdensweg?
In de affaire Fortis ging Ageas over tot een schikking nadat ontevreden aandeelhouders in Nederland een groepsvordering hadden ingesteld. In België was de groepsvordering bij Arco niet mogelijk omdat de feiten van vóór de wetgeving inzake groepsvorderingen dateren. De Belgische wet bepaalt dat de ledenorganisatie Test Aankoop groepsvorderingen kan aanspannen. Test Aankoop mag er echter geen verdienmodel van maken en alleen haar kosten recupereren. En procederen tegen de Belgische staat mag niet. De regering sloot met andere woorden de facto de deur voor zaken als die van Arco.
